اشتباهات رایج در مفاهیم علامت تجاری و لوگو و برند

1404/07/26
تیم تحریریه عرفان

اشتباهات رایج در مفاهیم علامت تجاری و لکو و برند

خیلی وقت‌ها متقاضیان به دفتر ما مراجعه میکنند و می گویند میخواهیم علامت ثبت کنیم یا بعضی وقت های میگویند قصد دارند برند یا لگو ثبت کنند یا درخواست میکنند نام تجاری برایشان ثبت کنیم. در روزمره می‌شنویم که افراد از واژه‌های برند، لوگو، علامت تجاری و نام تجاری به جای هم استفاده می‌کنند. مثلاً کسی می‌گوید: «این برند معروفی است» یا «لگوی رستوران معروف ثبت شده»
واقعیت این است که این کلمات هرچند به هم مرتبط هستند وبه جای هم به کار می روند، ولی معنای کاملاً متفاوتی دارند. دانستن این تفاوت‌ها برای هر کسی که در دنیای کسب‌وکار، بازاریابی یا حتی در رشته حقوق فعالیت می‌کند، بسیار مهم است. در ادامه با زبانی ساده و در عین حال دقیق، این مفاهیم را توضیح می‌دهیم.

علامت تجاری (Trademark) چیست؟

آنچه در قانون به ثبت می رسد و جنبه‌ی حقوقی و قانونی دارد علامت تجاری است.
طبق قانون حمایت از مالکیت‌های صنعتی مصوب ۱۴۰۳، علامت تجاری هر نشانه، اسم، عدد، حرف، طرح یا ترکیبی از آن‌هاست که بتواند کالا یا خدمات یک شرکت را از دیگران متمایز کند.

نکته مهم:

آنچه در قانون ثبت می‌شود و مورد حمایت قرار می‌گیرد، علامت تجاری است. این علامت می‌تواند شامل لوگو، نام، عدد یا حتی ترکیبی از آن‌ها باشد. مانند مواد غذایی 202 یا دستمال کاغذی سافتلن یا علامت مشهور لویی ویتون LV
در برخی کشورها حتی بو، صدا یا رنگ خاص نیز می‌تواند علامت تجاری محسوب شود.

مثال: صدای زنگ نوکیا یا بوی خاص یک توپ گلف که بوی چمن بریده شده میدهد یکی از علائم تجاری مشهور در جهان است.

برند (Brand) چیست؟

برند چیزی فراتر از یک اسم یا تصویر یا حتی علامت تجاری است. برند در حقیقت همان تصویر ذهنی و احساسات مشتریان نسبت به یک شرکت یا محصول است. برای نمونه اگر علامت یا همان لگوی مرسدس بنز را از روی یک ماشین برداریم، هر ماشین بازی متوجه این می شود که این ماشین با طراحی و شکل و ظاهری که دارد بنز است. همین طور ماشین بی ام دابلیو. به این معنی که حتما نیاز نیست علامت روی ماشین باشد تا شما متوجه شوید این چه ماشینی است. بعلاوه وقتی این برند را می بینید به مجموعه ای از عوامل مثل اعتماد به تولید کننده، کیفیت خودرو، اصالت، پرستیژ و بسیار از مسائل دیگر فکر میکنیم که در ذیل آن علامت بنز نهفته است. این عوامل که هویت یک کالا را شکل میدهند و به آن اعتبار و معنا میبخشند را برند می گوییم.

مثال: وقتی نام مرسدس بنز را می‌شنویم، به لوکس بودن، کیفیت بالا و اعتبار فکر می‌کنیم.
یا وقتی اسم کوکاکولا به گوش‌مان می‌خورد، مجموعه ای از طعم و شکل بطری و رنگ قرمز و گوارایی و رفع عطش در ذهن ما تداعی می شود.

بنابراین برند، مجموعه‌ای از ارزش‌ها، شخصیت و تجربه‌ای است که در ذهن مردم ساخته می‌شود.

لوگو (Logo) چیست؟

لوگو یک نشانه تصویری یا گرافیکی است که برای معرفی برند استفاده می‌شود.

لوگو به تنهایی برند نیست، بلکه بخشی از هویت برند است.
مثال: سیب گاز زده‌ی معروف اپل (Apple) یا تیک ساده‌ی نایکی (Nike). این‌ها فقط یک تصویر ساده‌اند، اما وقتی با نام و تجربه مشتری همراه می‌شوند، به نمادهای جهانی تبدیل می‌گردند.
همانطور که گفته شد علامت تجاری هم میتواند یک لگو باشد، یا ترکیبی از لگو عدد، کلمات، یا بعضی از آنها.

نام تجاری (Trade Name) چیست؟

نام تجاری همان اسم رسمی شرکت یا کسب‌وکار است که در اداره ثبت شرکت‌ها یا مراجع قانونی ثبت می‌شود و بعضا نیاز به ثبت هم ندارد. به بیان ساده تر، علامت تجاری معرف کالا و خدمات است و نام تجاری معرف هویت تولد کننده یا ارائه دهنده کالا و خدمات. برای مثال شرکت پارس همراه منطقه آزاد انزلی تمام قرارداد های خود را با همین اسم تنظیم میکند، در بانک با این اسم حساب باز می کند و کالاهای خود را از گمرگ با هعین اسم ترخیص میکند ولی علامت تجاری این شرکت تکنو لایف است و زمانی که این شرکت میخواهد خد را به مشتریان معرفی کند از علامت تجاری تکنو لایف بر روی محصولات و سردر فروشگاه های خود استفاده میکند.

مثال: «شرکت سامسونگ الکترونیکس» نام تجاری است، اما علامت تجاری آن همان Samsung است که با لوگوی آبی‌رنگش شناخته می‌شود.
مثال دیگر دستمال کاغذی نانسی که توسط شرکت صنایع سلولوزی مارینا سان تولید می شود. نام تجاری صنایع سلولوزی ماریناسان است و علامت تجاری نانسی است.

نکته مهم:
گاهی اوقات نام تجاری یک شرکت می‌تواند به عنوان علامت تجاری آن نیز ثبت شود.
مثلاً کلمه‌ی «Nike» هم نام تجاری شرکت است و هم به صورت علامت تجاری برای محصولات ورزشی ثبت شده است.

تفاوت‌ها به زبان ساده (با مثال‌های مشهور)

بیایید یک بار همه‌ی مفاهیم را کنار هم بگذاریم:

برند → احساس و ذهنیت مردم نسبت به شما (مثل حس لوکس بودن مرسدس بنز یا نوآوری اپل).
لوگو → نماد تصویری برند (سیب اپل یا تیک نایکی).
علامت تجاری → چیزی که در قانون ثبت می‌شود و حمایت قانونی دارد (مثلاً لوگوی اپل یا نام نایکی که ثبت هم شده اند و از آن ها به صورت انحصاری حمایت می شود).
نام تجاری → اسم رسمی شرکت (صنایع سلولوزی مارینا سان) که گاهی می‌تواند همان علامت تجاری هم باشد. (مثل سامسونگ الکترونیکس )

نتیجه‌گیری

اشتباه گرفتن این مفاهیم در میان مردم طبیعی است، اما در دنیای کسب‌وکار و قانون، دانستن تفاوت‌های آن ضروری است.
یک شرکت موفق باید:

برندی قدرتمند بسازد تا در ذهن مردم ماندگار شود.
لوگویی ساده و قابل تشخیص طراحی کند.
علامت تجاری خود را ثبت کند تا از حقوقش دفاع شود.
نام تجاری مشخص و قانونی داشته باشد؛ و در صورت نیاز آن را به عنوان علامت تجاری نیز ثبت کند.

به این ترتیب، چهار مفهوم مهم برند، لوگو، علامت تجاری و نام تجاری، هر کدام نقش متفاوت اما مکملی در موفقیت یک کسب‌وکار دارند.

درموسسه حقوقی عرفان، با مدیریت دکتر عرفان اسماعیلی، کلیه خدمات مربوط به ثبت برند، ثبت شرکت، ثبت لوگو و علائم تجاری با دقت، سرعت و مشاوره تخصصی انجام می‌شود.

تیم حقوقی ما با تجربه‌ در امور ثبتی و تجاری، همراه شماست تا مسیر قانونی ثبت و حمایت از هویت تجاری‌تان را با اطمینان و آرامش طی کنید.